Chế ngự các phiền toái trong Windows

Microsoft càng "cải tiến" Windows thì hệ điều hành này ngày càng có nhiều vấn đề. Bài viết giới thiệu 8 thủ thuật có khả năng nhanh chóng khắc phục các sự cố thường xảy ra trong Windows XP và 2000.

HÃY GIỮ TẬP TRUNG

Triệu chứng: Đang mải mê ngồi trước máy tính để làm việc như soạn thảo văn bản, gửi email hay tán gẫu (chat)... và rồi bạn rời bàn làm việc trong ít phút. Khi quay trở lại, bạn nhận ra mình chưa nhập xong các dòng chữ cuối cùng. Hoàn toàn bất ngờ, một cửa sổ hoặc hộp thoại "lạ hoắc" xuất hiện và vài dòng văn bản của bạn được đẩy vào đó hoặc biến mất hoàn toàn.

Các ứng dụng "cướp quyền" điều khiển máy tính có thể đem đến nhiều phiền toái hơn bạn nghĩ, vì sẽ rất mạo hiểm nếu hộp thoại này yêu cầu thực hiện một tác vụ nguy hiểm và người dùng vô tình ấn phím hoặc gõ Y ("yes": đồng ý) trước khi nhìn thấy câu hỏi. Bạn cũng có thể bỏ qua nhắc nhở về một lịch công việc quan trọng mà không hề nhận ra.

Cách khắc phục: Hiện tại, không có biện pháp nào có khả năng ngăn ngừa sự cố này, nhưng cách sau có thể giúp bạn duy trì quyền ưu tiên cho các ứng dụng của mình trong Windows XP/2000. 

Nếu tình huống trên chưa lần nào xảy ra trong hệ thống của bạn, hãy tải về và cài đặt tiện ích Tweak UI miễn phí của Microsoft. Trong Windows XP, bạn mở Tweak UI (bằng cách nhấn chuột lên biểu tượng của tiện ích này trong trình đơn Start hoặc bằng cách chọn Start -> Run, gõ vào lệnh tweakui, và ấn Enter). Sau đó, trong khung cây bên trái, tìm và di chuyển đến mục General -> Focus. Trong Windows 2000, bạn nhấn đúp lên biểu tượng Tweak UI trong Control Panel, chọn nhãn General. Với cả hai phiên bản Windows, bạn phải kiểm tra để bảo đảm mục "Prevent applications from stealing focus" đã được đánh dấu chọn (Hình 1). Bạn cũng có thể chỉ định nút ấn trên thanh tác vụ có chớp sáng hay không (và số lần chớp) khi có tiện ích khác chiếm quyền ưu tiên để báo cho bạn biết. Để kết thúc, nhấn OK.

Ngoài ra, vài thiết lập của Tweak UI sẽ trở lại như cũ khi một chương trình sau đó có thực hiện thay đổi Registry. Để bảo đảm việc cố định quyền ưu tiên cho ứng dụng luôn hiệu quả mỗi khi khởi động Windows, bạn chạy Notepad hoặc một tiện ích soạn thảo văn bản nào đó, sau đó nhập vào nội dung sau:

Windows Registry Edition Version 5.00
(dòng trống)

[HKEY_CURRENT_USER\Control Panel\Desktop]

"Foreground LockTimeout"=dword:00030d40

Nhập xong, chọn File -> Save As và lưu tập tin với tên có phần mở rộng là .reg (ví dụ như focus.reg). Tiếp theo, bạn chọn Start -> Programs (hoặc All Programs), nhấn phải chuột vào trình đơn Startup và chọn Open. Trong một vùng trống bất kỳ của thư mục Startup, bạn nhấn phải chuột và chọn New -> Shortcut. Trong wizard hướng dẫn Create Shorcut, bạn chọn tập tin .reg được tạo ra ở bước trên rồi nhấn OK. Hãy nhớ đặt dấu ngoặc kép (") vào trước và sau đường dẫn đến tập tin vừa chọn, sau đó ấn phím Enter. Tiếp tục, bổ sung nội dung regedit.exe /s và theo sau đó là một khoảng cách vào trước dấu ngoặc kép đầu tiên. Khi thực hiện xong, lệnh cuối cùng sẽ là regedit.exe /s "c:\Registry files\focus.reg" (đường dẫn riêng của bạn có thể khác). Nhấn Next, đặt tên cho biểu tượng shortcut này rồi nhấn Finish. Từ đây trở đi, bất cứ lúc nào máy khởi động, shortcut này sẽ đưa cài đặt chống mất quyền ưu tiên vào hệ thống.

Đáng tiếc, giải pháp này không thể khắc phục mọi trường hợp xảy ra hiện tượng mất quyền điều khiển hệ thống. Nếu phát hiện một tiện ích nào đó thường xuyên chiếm quyền thì bạn hãy cân nhắc đến việc thay thế một tiện ích khác có tính năng tương đương.

CHẶN POP-UP

Triệu chứng: Bạn cảm thấy "bực mình" vì một quả bóng tròn kèm chữ thường xuyên bật ra từ khay hệ thống trên thanh tác vụ Windows XP để nhắc nhở một bản vá (hay cập nhật) mới đã sẵn sàng để tải về từ trang web của Microsoft hoặc cung cấp những thông tin không mấy quan trọng khác.

Cách khắc phục: Tweak UI có thể giải quyết phiền toái này. Trước hết, chạy tiện ích Tweak UI và chọn mục Taskbar and Start menu trong khung cửa sổ bên trái. Tiếp đến, bỏ đánh dấu chọn mục Enable ballon tips ở cửa sổ bên phải và sau cùng là nhấn OK.

TĂNG LỰC ỨNG DỤNG

Triệu chứng: Sẽ có lúc tiện ích mà bạn đang sử dụng trở nên hoạt động "ì ạch" do các ứng dụng không quan trọng khác hay các chương trình hoạt động ở chế độ nền đã chiếm dụng gần hết tài nguyên của Windows.

Cách khắc phục: Trong Windows XP, bạn có thể cung cấp nhiều tài nguyên hơn cho một chương trình cụ thể bằng cách thay đổi độ ưu tiên của ứng dụng đó thông qua công cụ Task Manager. Bạn nhấn phải lên thanh tác vụ rồi chọn Task Manager. Chọn nhãn Processes và nhấn phải chuột lên tập tin thực thi tương ứng với ứng dụng đang "khát" tài nguyên. Nhấn Set Priority, rồi chọn mức ưu tiên cao hơn – như AboveNormal hay High chẳng hạn (Hình 2). Khi thông tin cảnh báo xuất hiện, nhấn Yes.

Cũng xin lưu ý, việc thay đổi mức ưu tiên của một quá trình (mà cụ thể hơn là ứng dụng) sẽ gây ảnh hưởng đến tốc độ xử lý của các quá trình khác. Ví dụ, chọn mức độ ưu tiên Realtime sẽ thiết lập quyền ưu tiên cao nhất và điều này có thể làm cho những ứng dụng còn lại trong hệ thống trở nên "chết đứng", tốt nhất không nên chọn mức độ này. Trừ trường hợp, nếu đang gặp trục trặc trong việc ghi dữ liệu lên đĩa CD thì bạn cần tăng độ ưu tiên cho phần mềm ghi CD của mình. Và nếu có một ứng dụng dạng chạy nền nào đang xử lý một số công việc không mấy quan trọng, bạn có thể cân nhắc để thiết lập cho ứng dụng này một mức ưu tiên thấp hơn. Bạn cũng nên nhớ rằng những thay đổi này sẽ chỉ được áp dụng cho phiên làm việc hiện tại và mọi thứ sẽ trở về trạng thái cũ vào lần khởi động Windows kế tiếp.

Để xem cùng lúc mức độ ưu tiên của tất cả quá trình đang chạy trong hệ thống, bạn chọn trình đơn View -> Select Colums trong cửa sổ Task Manager. Đánh dấu chọn Base Priority và nhấn OK.

XEM CHI TIẾT THEO Ý RIÊNG

Triệu chứng: Tùy chọn Details trong tính năng hiển thị của tiện ích Windows Explorer (chọn trình đơn View -> Details) sẽ liệt kê nhiều thông tin về các tập tin của bạn, nhưng đôi khi bạn phải kéo thanh cuộn ngang qua lại hoặc xem những thông tin mà bạn không hề muốn biết.

Cách khắc phục: Để Windows Explorer hiển thị đúng những thông tin cần thiết, bạn nhấn phải chuột lên bất kỳ cột thông tin nào và bỏ chọn khoản mục không cần thiết (cũng như đánh dấu chọn những khoản mục cần hiển thị). Ngoài ra, bạn có thể chọn More để xem các tùy chọn bổ sung. Để sắp xếp thứ tự các cột, bạn hãy kéo (drag) tiêu đề một cột (ví dụ Date Modified) về phía phải hoặc trái rồi thả cột này lên đường biên giữa các cột. Muốn thu giảm kích thước (resize) cho một cột đơn lẻ, bạn nhấn đúp chuột lên đường biên phải của cột đó. Còn muốn cùng lúc resize cho tất cả các cột để phù hợp với cửa sổ thư mục hay cửa sổ tiện ích Explorer, bạn ấn tổ hợp phím -+ trên bàn phím số.

LOẠI BỎ RÁC TRONG THƯ MỤC

Triệu chứng: Khi mở một thư mục ở chế độ hiển thị hình thu nhỏ (thumbnails), Windows XP sẽ tạo một tập tin có tên là Thumbs.db trong thư mục đó để cất giữ các hình thu nhỏ này, giúp người dùng xem lại chúng nhanh hơn ở những lần sau. Bạn sẽ không thấy được tập tin này trừ khi máy tính của bạn được thiết lập để hiển thị các tập tin ẩn (trong Windows Explorer hay cửa sổ thư mục bất kỳ, chọn Tools -> Folder Options, ở thẻ View, đánh dấu tùy chọn Show hidden files and folders).

Cách khắc phục: Khi đã kích hoạt khả năng hiển thị tập tin và thư mục ẩn, bạn hãy tìm và xóa các tập tin Thumbs.db không cần đến. Nếu muốn các tập tin này không xuất hiện trở lại, bạn mở cửa sổ thư mục hoặc tiện ích Explorer bất kỳ rồi chọn Tools -> Folder Options. Trong nhãn View, đánh dấu tùy chọn Do not cache thumbnails (Hình 3). Cuối cùng, nhấn OK để hoàn tất.

TRÁNH HỖN LOẠN TRÌNH ĐƠN

Triệu chứng: Khi thao tác với trình đơn Start trong mọi phiên bản Windows, nhiều khả năng bạn sẽ vô tình kéo các mục (biểu tượng) ra khỏi vị trí mặc định của chúng.

Cách khắc phục: Bạn có thể tắt tính năng kéo và thả các mục trên trình đơn Start. Đầu tiên, bạn cần kiểm tra để bảo đảm các mục trong tất cả trình đơn đã được xếp theo đúng thứ tự mà bạn muốn. Sau đó, bạn nhấn phải chuột lên nút Start (trong Windows XP) hoặc thanh tác vụ (đối với các phiên bản Windows khác) và chọn Properties. Trong Windows XP, bạn nhấn vào nút Customize bên cạnh tùy chọn Start menu hoặc Classic Start menu. Tiếp đến, bỏ đánh dấu mục Enable dragging and dropping (có thể bạn phải nhấn Advanced để thấy tùy chọn này). Nhấn OK hai lần để kết thúc.

LIỆT KÊ NHIỀU TÀI LIỆU 

Triệu chúng: Trong phiên bản Windows XP Pro, bạn dễ dàng truy cập các tài liệu vừa mở bằng cách mở chọn Start -> My Recent Documents (hoặc Start -> Documents) nhưng danh sách này chỉ liệt kê được 15 tập tin gần nhất.

Cách khắc phục: Nhấn Start -> Run, gõ vào lệnh gpedit.msc và ấn Enter. Trong khung cây bên trái, bạn di chuyển và chọn User Configuration\Administrative Templates\Windows Components\Windows Explorer. Nhấn đúp vào mục Maximum number documents trong khung cửa sổ bên phải. Tiếp đến, chọn Enable và sau đó đặt cho khóa Maximum number of recent documents một giá trị cao hơn con số 15 mặc định (Hình 4).

Hình 4: Thiết lập để Windows XP Pro hiển thị nhiều tập tin được sử dụng gần đây hơn trong mục Documents bằng công cụ Group Policy.

Trong các phiên bản Windows khác (không phải XP Pro hoặc 2000), bạn phải trông cậy vào giải pháp "chắp vá” là tạo một biểu tượng shortcut trỏ đến thư mục "C:\Documents and Settings\username\Recent", với username là tên tài khoản đăng nhập hệ thống.

XÓA BIỂU TƯỢNG THỪA

Triệu chứng: Mỗi hai tháng, Windows XP đưa ra thông báo cho biết bạn đã không sử dụng một số biểu tượng trên màn hình desktop trong một thời gian dài. Thậm chí hệ điều hành còn tỏ ý giúp cất các biểu tượng này vào một thư mục khác trên desktop.

Cách khắc phục: Bạn cần biết rằng việc chuyển các biểu tượng trực quan trên màn hình Windows sang một thư mục khác chắn chắn sẽ làm người dùng mất "hứng thú” nhấn chuột vào chúng, nếu không nói là khá bất tiện để tìm một biểu tượng ở đâu đó. Nếu thực sự không còn nhu cầu sử dụng các biểu tượng này, hãy xóa chúng.

Để tắt tính năng nhắc nhở dọn dẹp các biểu tượng không còn dùng đến, bạn nhấn chuột vào màn hình desktop và chọn Properties. Ở nhãn Desktop, nhấn Customize Desktop, và ở dưới cùng hộp thoại đó, bạn bỏ đánh dấu chọn mục Run Desktop Cleanup Wizard every 60 days rồi nhấn OK hai lần để kết thúc.