Đang là tình bạn, khoảng cách luôn có ranh giới, nhưng chuyển sang tình yêu đâu còn ranh giới nữa, cái gì của ta cũng là của mình, cái gì của mình cũng là của ta, cả những điều thâm cung bí sử nhất cũng trở thành “con ong đã tỏ đường đi lối về”. Nhưng tình yêu là hết xa cách ư?
Không đúng! Với tình yêu thì nhiều cái lại xa hơn tình bạn. Khi yêu bắt đầu người ta biết nói dối, tại sao, vì như một triết gia nói “tình luôn chân thành nhưng vẫn dối quanh”, vì ghen tuông, vì phải chở mang những dục vọng phi thường của giới tính, mà tình yêu luôn ẩn nấp những góc tối ẩn nấp mình.
Với tình bạn, người ta có thể chia sẻ, “mình bị chàng ấy bỏ rơi, mình không tài nào chịu thấu”, nhưng với tình yêu không còn có bạn tri kỷ theo lối bày hết gan ruột nữa, bởi tình yêu là một đối tác người ta rất cần sĩ diện “tốt đẹp phô ra xấu xa đậy lại”.
Vậy thì, tình bạn có những điều gần gũi hơn tình yêu, tình bạn như người Việt ví “con chấy căn đôi” hay người phương Tây nói “chia nhau tấm bánh”, còn tình yêu thì thường chỉ có khẩu hiệu “hy sinh cả tấm bánh”. Tại sao?
Vì tình yêu không cần chung nhau những điều cần chia sẻ, tôi thích uống rượu, bạn lại thích đánh son, chúng ta không cần chia nhau. Nhưng tình bạn có nghĩa, chúng ta đang cùng một hướng đi và đồng cảnh ngộ.
So sánh giữa tình bạn khác giới và tình yêu để thấy: chúng rất khác nhau như cũng rất gần nhau, có thể nhoáy một cái là chập thành một. Nhưng dẫu vậy, chúng vẫn rất khác nhau, đến mức nhiều người thận trọng luôn giữ gìn điều đó, vì một khi tình bạn trôi sang tình yêu, nó không còn vô tư trong sáng nữa, và khi nhầm lẫn người ta không thể quay lại tình bạn như ngày xưa, khi đó, thì mất cả tình bạn lẫn tình yêu.
Tình yêu và tình bạn trong thời cách mạng tình dục còn được mở rộng gấp bội và cũng phức tạp gấp bội. Trước kia, từ tình bạn lên tình yêu nghĩa là: chàng và nàng đã phá rào ào sang khu vực giới tính, mới hôm qua tay chàng còn giữ cự ly, hôm nay cứ đòi vuốt tóc nàng, rồi chạm cả làn da, rồi cứ đòi tiến lên nữa; nhưng đặc điểm đó bây giờ không còn tiên quyết nữa.
Ở Âu Mỹ chẳng hạn, có những mối quan hệ còn chưa có tình bạn, họ đã xúc tiến màn “thoát y vũ”, sau đó vẫn chẳng coi nhau là bạn, cũng càng chẳng coi là yêu, nhưng từ đó họ có thể chậm chạp xây dựng mối quan hệ của mình, làm sao để xứng với tình bạn? Làm sao để xứng với tình yêu?
Vậy thì làm sao để nhận biết tình yêu? Đơn giản là chẳng có thứ tình nào trên đời này không xây mà thành, tình bạn không chia nhau tấm bánh làm sao thành, tình yêu không thề non hẹn biển làm sao mà có?
Nói cách khác, tình yêu chỉ thành khi người ta bắt đầu lựa chọn và có bổn phận với nhau. Không có bổn phận dứt khoát không có tình yêu!
Chẳng hạn, hôm qua chúng mình vẫn là bạn của nhau, mình đi đâu, gặp ai, bạn đâu có quyền can thiệp, và ngược lại mình cũng không có quyền can thiệp bạn. Nhưng hôm nay đã yêu rồi, mình không thể nói: tôi đi đâu tùy tôi, cô đừng có ghen làm mất tự do của tôi! Tại sao?
Vì khi tự do là lúc người ta còn cô đơn. Một khi ta đã dùng tự do vào việc chọn ai đó, thì tự do đó đã biến mất để nhường chỗ cho lựa chọn.
Người phương Tây có phong tục, trước lễ cưới, chú rể thường mời bạn bè tụ tập uống rượu đến khuya để chia tay đời sống độc thân tự do của mình. Như vậy, người ta đã xác định bước vào tình yêu và hôn nhân tức là bước vào nơi tự do của ta phải chia sẻ cùng tự do của người khác.
